De uit de dood herrezen Mexicaan

Alleen rondstruinen op een Mexicaans bounty island levert bijzondere ontmoetingen op. En bijzondere verhalen. Zo heb ik uit de categorie eilandbewoners al verzameld: de crazy cat-lady, de gevluchte boze spiri-wiri en de mixed-gay couple. Uit de categorie reizigers: de jonge antropologe, de reizende hara krishna volger, de angstvrije biseksuele kunstenares, de naïeve studente, de wiet-rokende 20-something Israëli die net uit militaire dienst is en de vrede predikende Israëlische professors. Maar de meest opmerkelijke is wel de uit de dood herrezen Mexicaan.

Laten we hem Juan noemen. Om hem te beschermen. Nee, hier geen sterk verhaal. Laat ik het je uitleggen. Het begon allemaal bij mijn groente gebrek. Verschrikt kijk ik naar mijn spiegelbeeld als ik ontdek dat ik een klein wondje in mijn mondhoek heb. Ik herken het, helaas. Een duidelijke hint van mijn lijf dat 6 weken zonder groente toch echt niet gaat. Het is lastig als je in Mexico bent en geen mais lust. Gelukkig krijg ik de gouden tip van een Nederlands stel. Een klein, onooglijk restaurantje om de hoek heeft zowaar een saladebar. Voorwaarts!

Ik bestel Yucataneze vis. Terwijl ik mijn lippen aan een biertje zet komt een kleine Mexicaanse man van middelbare leeftijd me vragen of alles naar wens is. Zeker, laat ik weten en ik vraag hem of hij de eigenaar is. Dat blijkt het geval. Of hij geboren en getogen is op Isla Mujeres, vraag ik door. En dan komt het.

Juan komt uit Mexico City. Als hij drie jaar geleden de drugs-kartels geen beschermingsgeld wil betalen wordt hij ontvoerd. En zijn restaurant volledig met de grond gelijk gemaakt. Of de familie even duizenden pesos losgeld wil betalen. Zoals een liefhebbende familie dat doet verkopen ze Juan’s huis en bezittingen in de hoop hem ooit terug te kunnen zien. Drie dagen later opent Juan zijn ogen en kijkt rond in een maisveld. Gewurgd en voor dood achtergelaten op een onbekende plek. Maar Juan leeft en vindt zijn weg naar een telefoon waarmee hij zijn familie belt. Die besluiten hem dezelfde dag op een bus richting Isla Mujeres te zetten, ver weg van de drugskartels. Met 500 pesos die hij nog over heeft in zijn broekzak.

Het duurt meer dan een jaar voordat Juan zijn post traumatische stress disorder te boven is en een beetje normaal kan functioneren. Maar met 500 pesos (€29,-) kom je niet ver. En dus werkt Juan desondanks iedere dag in de bediening. Net zolang totdat hij 5000 pesos heeft gespaard en een credit card kan aanvragen. Dat lukt. Met het geleende geld koopt hij een huis en negen maanden geleden een klein restaurantje. Een restaurantje dat nu wordt aanbevolen op Tripadvisor. De gemaakte kosten zijn inmiddels terugbetaald aan de credit card maatschappij. Over een jaar verwacht Juan ook de rente te hebben afgelost. Met rechte rug vertelt hij zijn verhaal aan me. Maar als ik vraag hoe het is om zonder zijn familie te leven lijkt een brok in zijn keel hem de woorden even te benemen. Zichzelf herpakkend vertelt Juan dat hij wel onlangs terug is geweest naar Mexico-city. Voor ziekenhuisonderzoek; maagkanker.

Noodlot zou je zeggen. En toch is Juan een van de gelukkigen. De afgelopen acht jaar verdwenen meer dan 22.600 mensen; cijfers van de Mexicaanse overheid. Het werkelijke aantal durft niemand te schatten. Getwijfeld aan dat het er veel en veel meer zijn wordt er niet. Want een overheid die verweven is met de drugskartels is niet de plek waar je de verdwijning van je kind of man meldt.

Vol groenten reken ik af. Juan zegt me gedag en als hij zich omdraait lees ik de tekst op de achterkant van zijn t-shirt: ‘If you want your dreams to come true…wake up!’

PS. Foto: “+43” staat voor de 43 studenten uit Ayotzinapa die in de nacht van 24 september 2014 verdwenen. In die nacht viel de politie daar zo’n 100 mensen aan en doodde 5 van hen. De verdwijning van de studenten kreeg veel media aandacht binnen en buiten Mexico en is slechts het topje van de ijsberg van het drama van verdwijningen waar de Mexicaans bevolking onder gebukt gaat. Foto: midden in Mexico City staan deze grote getallen geplaatst als stil protest. De studenten blijven tot op de dag van vandaag vermist. De conclusies van de overheid over de toedracht van wat er die nacht gebeurde in Ayotzinapa worden door mensenrechtenorganisaties in twijfel getrokken. Ook rapporteren zij obstructie van deugdelijk onderzoek door de overheid. 3 jaar later is de zaak nog steeds niet opgelost. Zoals ook geldt voor de duizenden andere verdwijningen.